Hoogste wijngaard in afrika (1850 meter)

's Morgens vroeg opgestaan en voor de laatste keer naar Phatela en family. Bij het land aangekomen werd daar al weer druk geplant en gegraven. Nogmaals doorgenomen wat een mens moet doen om stokkies gelukkig en gezond op te laten groeien.
Mamothiba heeft een keurig schrift met harde kaft waarin zij een aantal dingen bijhoudt (welke kruiden te gebruiken bij welke ziektes, maar ook de prijzen van de diverse vruchten en bomen die zij verkopen, adressen en telefoonnummers). Daarin hebben we een verdeling gemaakt per bladzijde met noodzakelijke handelingen per variëteit. Ook de reeds geplante stokken maar meegenomen, want daar waren dus ook wel wat dingen te verbeteren.
We hadden ook een 3-tal bladzijden van de kweker meegegeven met do’s and don’ts. Die zijn we ook nog even doorgelopen.
Vervolgens de laatste bosstokken gesnoeid en met Phaetela nog eens door alle plekken gelopen om precies aan te geven aan de hand van de opgeschreven wenken, wat de volgende stappen zouden moeten zijn (zoals palen slaan en de bosstokken op de eerste draad brengen, zwakke stokkies bemesten, 1 x in de week ALLES water geven tot de regens komen, 1 x in de maand manure voor de jonge stokken en voor de zwakke broeders etc.).
Daarna afscheid genomen. Een raar moment als je zo intensief bij mensen en hun besigheid betrokken bent geraakt.
Een prachtige rit terug naar Paarl, waar onze meiden 5 dagen lang alleen het huis hadden bestierd. Dit voor de eerste keer en dat was gelukkig goed gegaan. We proberen in november weer terug te gaan naar Phatela. We hopen dat de wijngaard er dan mooi gezond en groen bijstaat! Fingers crossed.

Roma, 12 -8-2008

Omdat dochter Puck van vrienden Jo en Caroline vandaag een hart operatie moest ondergaan, aan mama Mamothiba gevraagd of zij niet een sangoma (afrikaanse traditionele genezer) wist die een kleine ceremonie kon doen. Maar nee, Mamothiba is een moderne vrouw; als ik ziek ben ga ik gewoon naar de kliniek. En gelovig was ze al helemaal niet, dus waren wij aangewezen op de symbolieken uit het katholieke geloof. De brandende kaars voor mensen die steun nodig hebben. Vanaf het midden van de negentiende eeuw hebben een aantal franse missionarissen in Lesotho uiterst vruchtbaar werk gedaan, dus de kerk is een bekend begrip en de paus heeft zelfs in 1988 een bezoek gebracht aan de kerk/kathedraal van Roma. De mensen in Lesotho zijn nog steeds diepgelovig, maar dit natuurlijk wel met ritme en een afrikaanse spirituele twist. Kerken zitten daar ook nog vol. Elke zondag minimaal 1000 zielen! De kerk – die geheel niet past in het afrikaans tafereel maar wel prachtig gelegen is - was gesloten. Wel werden we ontvangen door meer dan 100 uitbundig zigende en dansende kinderen die next door op een schooltje zaten. Na deze “aanval” te hebben “overleefd” toch nog een beetje rondgelopen en na nog eens kloppen en vragen of er niet iemand was met een sleutel ging, tot onze verbazing, tóch ineens de deur open. En daar stond Steve, een kunstenaar die opgeleid bleek te zijn voor zijn Bachelor of Arts in Bloemfontein (ZA). Hij had de kerk voorzien van de meest afschuwelijke muurschilderingen (engelen) en was nu bezig om een groot Maria beeld te maken dat buiten de kerk moest komen te staan voor een grote cermonie die eind augustus plaatsvind. Steve had ook zijn laptop bij zich en heeft ons in twee uur tijd door zijn oevre heen gepraat. Zeer boeiend en, in tegenstelling tot de engelen in de kerk, indrukwekkend. Je zit dan in een grote lege kerk in zwart afrika en praat met een kunstenaar die helemaal gek is van jawel... Jeroen Bosch!! Vervolgens de kaars ontstoken, goede sterke gedachten naar Puck gezonden en daarna met Steve en zijn aanstaande vrouw in Roma iets gaan eten. Dat wil zeggen een bord kip met patat. In tegenstelling tot wat de naam Roma doet verwachten is er op culinair vlak namelijk niet meer te krijgen. Gezellig doorgekletst over zijn aspiraties en aangegeven dat hij een website moest maken (moeilijk) of toch minimaal een weblog om zijn werk op te tonen. Daarna Steve en zijn lief weer afgezet te hebben bij de kerk, die onder een prachtige sterrenhemel geheel donker was, op een brandend lichtpuntje (kaarsje) na. ☺Morgen het vervolg.

Worldvision; dinsdagmidag 12 augustus.

Even later was ook Kahliso weer terug. Hij bleek voedsel te hebben weggebracht in opdracht van Worldvision. Een internationale hulporganisatie die mensen advies geeft over hoe te boeren maar ook allerlei left overs (spullen van tandenborstels tot medische apparatuur) uit andere landen distribueert aan mensen in Lesotho. Daar wilden wij wel even gaan kijken en dus hebben we hem meegenomen (of eigenlijk hij ons) naar het kantoor en de opslag van die organisatie. Even gesproken met een mevrouw die verantwoordelijk was voor landbouw. Het was allemaal moeilijk. Er is regelmatig honger. Wij vroegen haar hoe dat nou toch mogelijk was. Er lijkt vruchtbare grond zat, er lijkt water zat. Bon, erosie is een probleem. Diefstal van kuddes (waardoor er te weinig koeienmest is) is een probleem. De dame met wie we spraken werd twee keer weggeroepen omdat haar baas naar een symposium ging en zij ineens tot hoofd werd gebombadeerd. In de tijd dat zij weg was, wist Kahliso ons te vertellen dat de mensen van Worldvision éérst en vooral goed voor zichzelf zorgden; namelijk het beste van de left overs en dan de rest naar de mensen distribueerden. Waarbij hij wel wat zachter ging praten en schichtig de deur in de gaten hield, het was tenslotte zijn werkgever, hij vervoerde namelijk alle left overs! We hebben maar niet gevraagd aan de dame, die behalve erg in de Here ook zeer goed (en engels) sprak en goed opgeleid leek, of dit werkelijk zo was. Zowel Khaliso als de dame van Worldvision stelden ook vast dat het vaak eenvoudiger is om maar te wachten op voedselhulp, i.p.v. met veel moeite de aarde te bewegen voedsel prijs te geven. Toch zagen we veel prachtig verzorgde landjes en akkertjes die klaarlagen om ingezaaid te worden.................
Op de terugweg naar de kwekerij van Phatela wilde Kahliso nog even brood kopen en dus hebben we nog even gezellig bij de dames - bakkers in de twee ovens gekeken waar 8 heerlijke broden stonden te garen.
Er werd hard doorgewerkt. Phatelo zet alle plantjes er persoonlijk in (800 stuks, het is veel werk). We zijn ons weegs gegaan en zullen morgen verhalen wat we op die weg tegenkwamen.

Dinsdag 12 augustus; het planten gaat beginnen.

Dinsdag ochtend terug gereden vanuit Maseru naar Ha Ntsi. Onderweg kwamen we Kahliso nog tegen met een vrachtwagen vol zakken, die hij blijkbaar ergens af moest leveren. Dat bleek hij voor een organisatie te doen (Worldvision) waar we over een aantal dagen nog even op terug zullen komen.
Op het land aangekomen wachtte ons een aangename verrassing. Phatela moet tot het laatste licht gisteren verdween doorgegaan zijn met ploegen, want dat was klaar. En er was al vol en dol aktiviteit; 13 man stonden gaten te graven, de lijnen om de rijen uit te zetten lagen klaar, het meetlint was bij de hand om de stokkies in rijen te planten met twee meter ertussen en 1.50 m. tussen de stokkies in de rij. Het water was aangesloten en dus kon het planten beginnen. Geweldig; alles geheel volgens afspraak op tijd klaar. Wederom blijkt het weer dat er niets fout hoeft te zijn met de arbeidsmentaliteit in Afrika! Dit in tegenstelling tot de algemeen geldende opvatting in zowel het westen als hier in Zuid Afrika.
Precies laten zien hoe het planten moet. In de kuil zetten, wortels mooi spreiden, wortels die te hoog zitten eraf halen, aarde erbij en dan het stokkies langzaam omhoog trekken, zodat de worteltjes mooi naar beneden staan. Zorgen dat de las tussen de rootstock en de varieteit niet onder de aarde komt, maar een handbreedte erboven en steeds maar water erbij. Dan nog even een heuveltje om het plantje bouwen (het lijkt een beetje op een Ba-sotho hoed (dit is hetzelfde symbool in Lesotho als de houten klomp in Nederland) en dus hebben we de heuveltje onder algehele hilariteit maar Ba-sotho hats gedoopt) dat twee maanden blijft staan om te voorkomen dat de las uitdroogt. Dan nog een walletje rond de plant bouwen, zodat er een fijn badje ontstaat om het water in te gieten. Ze hebben geen irrigatie systeem, dus leek dit de beste methode. Maar ze hebben in ieder geval water. In een land dat water en electriciteit exporteert blijft het raar dat er op vele plekken in Lesotho zelf waterschaarste heerst. Gelukkig niet bij Phatela, hij heeft een eigen waterput, die nooit opdroogt. Ze hebben er zelfs een pomp bij, maar die loopt natuurlijk op benzine, dus zolang de druk hoog genoeg is, wordt die niet gebruikt. Intussen was het middag en kwam Mothiba met een collega student weer helemaal van school om te helpen met planten.
Phatela is met name opgewonden over de tafeldruiven en moet nog vreselijk wennen aan de wijndruiven. De 3 zonen van Phatela gaan echter volledig voor de wijndruiven. Ook in Lesotho heet dat dan Cool!
De werkverdeling onder de zonen is ook al verdeeld. De oudste zoon gaat boeren, de middelste zoon de marketing en sales, de jongste........wijnmaker ?. Dit past perfect bij hun karakters. Leuk!
Dan gaan Phatela, familie en werkers (ook voor een groot deel familie) op het land lunchen en vertellen wij morgen weer verder.

Maandag 11 augustus; De laatste details

Gisteren haden we nog even gekeken naar de tafeldruiven die al geplant waren. Die hadden ze helaas al in april gesnoeid. Dat is niet goed, want alhoewel het dan wel al herfst is, bouwt de plant dan wel nog zijn reserves op om de winter door te komen. Ook was er met enige regelmatig dwars door de oogjes heen gesneden, waar de nieuwe loten in het voorjaar moesten gaan groeien. Oeps!! Gelukkig kunnen we nu deze “fouten” zien, zodat we deze bij de nieuw aan te planten druiven struiken voor de icewine niet meer gemaakt worden. Met dank aan de tafeldruiven dus! Verder waren er veel dode stokken, door gebrek aan water.Dus de volgende dagen was er maar één adagium; water Phatela, stokkies hebben water nodig, en zéker als ze jong zijn. Vastgesteld dat er lijn was en een meetlint om de rijen uit te zetten. De plant afstand doorgesproken met Phatela, zodat ze meteen (hoe laat begin je ? Als de zon opkomt...........) de volgende ochtend konden beginnen met de gaten (ook de omvang en diepte daarvan duidelijk aangegeven) te graven.
Nadat dit alles doorgesproken was hebben brachten we Mothiba, de studerende zoon, naar de hoofdstad Maseru. Een echt puur zwart afrikaanse stad. En zijn we zelf doorgereden naar hotel Victoria, met ook een heerlijk afrikaans sfeertje, waar we het stof en de vermoeidheid tevreden weg gespoeld hebben met een lekker fris biertje, een heerlijke indiase maaltijd en met, uiteraard, onze net gebottelde ongehoute Chenin Blanc 2008. Morgen meer.

Op zoek naar de wijngaard en het planten voorbereiden

Het was alweer een tijdje geleden dat Eric bij Phatela was en dus was het even nadenken hoe daar ook alweer te komen. Het ging in een keer goed, want weinig of geen bewegwijzering in Lesotho EN Phatela was er ook. Een meevaller, want zijn zoon bleek zijn mails niet gecheckt te hebben en dus wisten ze niet wanneer wij precies zouden komen.
De Grapeman kreeg tranen in zijn ogen toen hij ons zag en kon eigenlijk nauwelijks geloven dat we er écht waren, mét de wingerd stokkies. Zijn jongste zoon, Kananelo, was ook op het land (ze wonen een stukje verderop) en al snel kwam ook Mamothiba, de vrouw van Phatela eraan.
Hun oudste zoon, Mothiba, zit op een opleiding waar hij algemene landbouw studeert. Ook die stond er ineens, gebeld door zijn moeder, want geld is er niet veel, maar een mobiele telefoon is een must. Geen klein ding trouwens, want hij moest met een taxi busje uit Roma, waar ook de Universiteit van Lesotho en een grote katholieke missie zijn gevestigd, komen 25 kilometer verder.
En toen; aan het werk. Omdat ze de mail niet hadden gezien, waren de 800 gaten nog niet gegraven. Het land was wel geploegd, maar eigenlijk niet diep genoeg. Dus uitgelegd dat één keer ploegen voldoende is (daarna hoeft het nooit meer), maar dat dat dan wel zo diep mogelijk moest. We kwamen erachter dat Phatela een tractor en een ploeg bezit. Niet helemaal tot op de vereiste diepte, maar veel beter dan de 20 cm. die hij nu had gedaan. Maar ja, zo’n ding rijdt op benzine en dat was er niet. Dus naar het huis dat wil zeggen rondavel van Phatela gegaan, waar hij geld uit een blikje onder het bed haalde, de auto van stal en de vrachtwagen gestart met daarop bakken om de stokkies in water in te kunnen zetten. Omdat de stokkies zo snel mogelijk de grond in moesten spraken we ook af dat er de volgende morgen ook 10 man zouden staan om de gaten te graven. Terwijl Phatela benzine haalde, zijn wij met de middelste zoon, Kahliso, en de bakken teruggekeerd naar het land en hebben de stokkies lekker met de worteltjes in het water gezet. Phatelo kwam met de benzine terug en heeft de rest van de dag fluks het te beplanten land nog eens diep omgeploegd.

Komen we Lesotho binnen?

Vorige week, zondag ochtend om 08:30, konden we de stokkies ophalen bij de kweker. Ze stonden al op ons te wachten, keurig ingepakt tegen uitdroging. Na een uurtje of elf rijden door ons prachtige land, kwamen we in Ladybrand, vlakbij de grens van Lesotho. Daar is zo ie zo al weinig te doen, maar op zondag avond is dus echt alles dicht. Behalve, zoals overal ter wereld de chinees. Daar zaten zelfs ongeveer 40 chinezen te eten, dus dat was een goed teken. Chinezen gedetacheerd in Lesotho op zoek naar..... grondstoffen, zoals op veel plaatsen in Afrika. Heerlijke maaltijd genoten dus!
We hadden een aantal weken geleden een import vergunning van Phatela op de fax ontvangen, maar zelf waren we vergeten om een exportvergunning aan te vragen, dus dat moest dus aan de grens. De douane verwijst je dan door naar een clearing agent. Meegelopen met een jongeman die die funktie blijkbaar vervulde naar het kantoor. Een dame vulde voor 30 Randjes vlotjes het formulier in. Wat het precies was, in welke hoeveelheden en of er geen ziektes aanwezig waren was absoluut onbelangrijk. Het enige wat telde was in welke categorie het moest vallen. Het werd categorie 14; “vegetables materials for any kind used, primarly for planting”. Niet helemaal wat het was, maar wel zonder invoer rechten. ☺
Helaas bleek bij terugkomst aan het loket bij de grens, dat enige collega clearing agents voor ons waren met bakken formulieren. Nadat duidelijk was dat we niet van plan waren middels overhandiging van geld en/of goederen eerder aan de beurt te komen, bleek onze clearing agent het gelukkig toch voor elkaar te krijgen om voor de enorme pakken formulieren even snel de onze gestempeld te krijgen.
De dame bij de grens van Lesotho wilde ook nog wel even kijken. Dat mocht, maar toen ze ook wel graag zo’n plantje wilde, hebben we dat toch vriendelijk geweigerd. En jawel, het was gelukt; we waren met de jonge wijngaardstokken in Lesotho.

Stokkies brengen naar Lesotho

Eric en ik waren in april vorig jaar voor de eerste keer in Lesotho. 20 km over de grens met Zuid Afrika, zit je in Lesotho echt in zwart Afrika. Eric ging met vriend Jo afgelopen december terug naar, wat ook wel het “dak van afrika” wordt genoemd. Daar zagen ze langs de weg een aantal struiken staan, die iets weg leken te hebben van druiven. Even kijken. Even praten. Het was een gesponsord project door een of andere NGO. Zoals dat wel vaker gaat, was de hardware geleverd, nl druiven, palen en draden, maar geen software; de mensen hadden geen idee hoe te snoeien, de druivenstruik op het draad te krijgen en hoe te suieren. Dus een korte cursus “hoe te suieren” gegeven. Gelukkig hadden ze ook fruitbomen staan, dus de vertaling naar druiven was niet al te moeilijk. Het elkaar verstaan was eigenlijk het grootste struikelblok. Jo en Eric spraken af, dat ze na een paar dagen terug zouden komen om te kijken naar de vorderingen. Als alles klaar zou zijn was de afspraak, dan zouden ze grondmonsters meenemen om die in Zuid Afrika te laten testen op geschiktheid voor het verbouwen van (tafel) druiven. Een dag of drie door Lesotho getrokken, serieus 4 by 4 country met heeeeeel veel dirt roads, woeste bergen en adembenemend mooie landschappen. Ook een land met een fantastische historie. Het is bijvoorbeeld het enige land in Afrika, of er is er nog een (?), dat nooit een kolonie is geweest.
Na drie dagen dus terug op de wijngaard. En jawel, al het werk was klaar. En niet alleen klaar, maar ook op de juiste wijze gedaan. Fantastisch! Bodemmonsters dus mee in 4by4 van Jo en Eric en terug naar Paarl. Daar bodemonderzoek laten doen en het bleek dat de grond prima geschikt is voor de verbouw van druiven. Met de uitslag van de grondmonsters hebben we ook een aantal boekjes opgestuurd over “hoe om te gaan met een wijngaard” naar de zoon van de eigenaar, Phatela Thamae. Wij, en hij nu zelf ook, noemen hem de Grapeman. In het begeleidend briefje schreven we ook dat we bij hem wel wat Chenin Blanc wilde planten met als doel om de eerste icewine uit afrika te maken. (-7 graden is geen probleem in Lesotho, ook vanwege de hoogte). En jawel een maand of 2 geleden hadden we weer contact en kwamen we overeen dat wij wat druiven stokken zouden bestellen. We zeiden toen al, we brengen ze wel even en helpen we mee met het planten. Dat wordt dus morgen. (1250 km heen en 1250 km terug) . Donderdag nacht zijn we weer terug. Spannend.

Nog wél “van”Groot Parys, maar op een andere plek.

Nu de aanleg van de 26 kavels vrijwel gereed is, is het de beurt aan het Groot Parys Manor House om gerenoveerd te worden. Dat gaat niet lekker samen met bewoning en dus hebben wij voor het komende half jaar een bijzonder prettige andere plek gevonden om te wonen; 15 Wineland Estate in Paarl.
Alleen ons landlijn telefoon nummer veranderd; ++27 (0)21 – 863 29 49, de rest van onze gegevens blijft hetzelfde.